بازار عراق و تجارت با این کشور همواره فرصتی مناسب برای سرمایه‌گذاران و علاقه مندان به این حوزه بوده و هست اما این کار فارغ از مزایای بسیار زیادی که دارد خالی از چالش نیست.
در این مقاله می‌خواهیم این چالش‌ها را با هم بررسی کنیم تا بتوانید با آگاهی بیشتری در این راه قدمخ بردارید.
- یکی از مشکلات و چالش‌های بزرگ تجار ایرانی در صادرات به عراق، مشکل جابهجایی پول است. با توجه به تحریم‌های مالی علیه ایران، امکان جابهجایی آسان پول وجود ندارند. همین مسئله برای دو طرف ایرانی و عراقی چالش چگونگی ارسال بار را ایجاد می‌کند، زیرا طرف ایرانی بدون گرفتن پول باری را صادر نمی‌کند و طرف عراقی بدون دریافت محصول پولی را حواله نمی‌کند. به همین دلیل تجارت باید بیشتر بر پایه اعتماد انجام گیرد.
- چالش دیگر در زمینه رقابت است. به این معنا که ایران در بازار عراق تنها نیست و سایر کشورها نیز در این بازار فعالیت دارند و به همین علت رقابت به شدت زیاد است. یعنی تجار ایرانی علاوه بر اینکه باید از رقبای خود در ایران پیشی گیرند، باید با سایر رقبای خود در دیگر کشورها نیز رقابت کنند. کشورهایی همچون چین و ترکیه در حال حاضر در عراق فعالیت دارند و یک رقیب جدی برای محصولات ایرانی محسوب می‌شوند. تولیدکنندگان ایرانی نباید هیچگاه از کیفیت خود بکاهند، زیرا ممکن است این بازار را به راحتی از دست بدهند.
- یکی دیگر از مشکلات تجارت با عراق این است که تجار عراقی در اکثر موارد به صورت سنتی معاملات خود را انجام می‌دهند. به این معنا که هیچ قرارداد محکمی میان تجار دو کشور منعقد نمی‌شود و این مساله سبب می‌شود که اگر باری جابه‌جا شود و باب میل طرف عراقی نباشد، هیچ مبلغی در مقابل آن پرداخت نشود و سبب ضرر و زیان‌هایی برای طرف ایرانی شود.
- به دلیل نبود قراردادهای محکم تجاری، گاهی پیش می‌آید که طرف عراقی از نحوه برخود طرف ایرانی ناراحت شود یا احساس بی‌احترامی کند و به طور کلی معامله را یک‌طرفه فسخ کند. نبود معاملات و قراردادهای محکم تجاری سبب شده است تا تجار عراقی بیشتر معاملات خود را از روی احساس پیش ببرند و اگر در این میان کوچک‌ترین بی‌احترامی حس کنند یا حس شود طرف ایرانی قیمت معقولی به آن‌ها ارائه نکرده است، به راحتی معامله را به صورت یک طرفه فسخ کنند و این کار باعث شده است طرف ایرانی امکان پیگیری این مسائل را به صورت قانونی نداشته باشد.
- مشکلات امنیتی در سالهای اخیر که از جمله موارد اخیر آن ظهور گروه تروریستی داعش در عراق بود نیز در مقاطعی چالش‌هایی برای بازگشت سرمایه تجار ایرانی به وجود آورد. آخرین مورد در این زمینه اعتراضات گسترده ماه‌های انتهایی سال 2019 و اوایل سال 2020 بود که منجر به سقوط دولت مستقر در عراق شد. بلاتکلیفی چندماهه دولت تا انتخاب نخست‌وزیر و کابینه جدید موجب شد تا بسیاری از فعالیتهای تجاری و پروژه‌های دولتی تحت‌الشعاع قرار گیرند.
- فساد اداری یکی دیگر از مشکلات عراق است و مافیایی که در بخش اداری و گمرکات مرزی وجود دارند خود یک مشکل اساسی در مسیر تجارت با این کشور هستند. زیرا زمان باز و بسته بودن مرزها، یا ماندن بارها پشت مرز نامشخص می‌ماند و گاهی سبب خراب شدن محصولات فاسد شدنی یا زمان‌دار می‌شوند. گاهی نیز مشکلات مرزها سبب بازگشت محموله‌های صادراتی به ایران می‌شود. اکثر گمرکات مرزی در عراق به دست قبایل و احزاب اداره می‌شوند که هماهنگ نبودن آن‌ها با هم و عدم هماهنگی با حکومت مرکزی باعث افزایش هزینه‌ها و یا بسته شدن مرزها می‌شود.
- یکی دیگر از مشکلات اساسی که در رابطه با گمرکات عراق وجود دارد این است که برخی از آن‌ها به صورت سلیقه‌ای کار می‌کنند و قوانین خاص خود را اجرا می‌کنند. نبود یک سیستم و قانون یکپارچه در گمرک عراق کار را مشکل می‌کند. برای مثال ممکن است حتی در مرزهای زمینی نیز این تفاوت وجود داشته باشد و قوانین یک مرز با مرز دیگر متفاوت باشد و به طور کلی میان گمرکات زمینی، دریایی و هوایی تفاوت‌های قابل توجهی در ترخیص کالا و قوانین گمرکی وجود داشته باشد.
- از دیگر چالش‌های ایران در مقابل سایر رقبا مسائل تحریم‌ها است. رقبای ایران همچون چین و ترکیه با هیچ یک از محدودیت‌های تاجران ایرانی مواجه نمی‌شوند. آن‌ها به راحتی امکان جابهجایی پول از طریق بانک و دریافت ضمانت‌های قابل اطمینان را دارند که این امکان برای تجار ایرانی مهیا نیست.
- از جمله مسائلی که در داخل ایران برای صادرکنندگان مشکل ایجاد کرده است و در سالهای اخیر بسیار پررنگ بوده نوسانات نرخ ارز است که بعضا سبب زیان تولیدکنندگان شده است. این قبیل نوسات برای قراردادها و پروژه‌های بلندمدت همیشه مشکل‌ساز بوده است. در مواردی پیش آمده است که تولیدکننده تعهدی داشته، اما با بالا رفتن نرخ ارز امکان واردات یا تامین مواداولیه برای تولید حجم تعهد داده شده را نداشته و به مشتری عراقی اعلام می‌کند تولید با این نوسان به صرفه نیست. معمولا در اینگونه موارد گاهی مشتری عراقی پرداخت هزینه اضافی را می‌پذیرد و گاهی پرداخت مبلغ اضافه از قرارداد برای او قابل قبول نیست.
- عدم تطبیق مشخصات و آنالیز کالای سفارش داده شده توسط فرد عراقی با کالایی که توسط تاجر ایرانی ارسال می‌شود نیز گاهی سبب کاهش اعتماد به کالاهای ایرانی در بازار عراق می‌شود که این مسأله کار را برای سایر تجار دشوار می‌کند. آن‌ها برای تجارت با فرد عراقی که پیش از این اعتماد خود را از داده است مراحل بیشتری را باید طی کنند.
- یکی از نکاتی که تولیدکنندگان ایرانی در هنگام صادرات به عراق باید به آن توجه کنند چالش بسته‌بندی محصولات است. تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی هنوز به درجه قابل قبولی از دانش بسته‌بندی در صادرات بین‌المللی نرسیده‌اند و گاهی مشاهده می‌شود با بسته‌بندی‌های نادرست و چیدمان غلط در هنگام حمل‌ونقل به محصول مورد نظر آسیب رسانده و در زمان تحویل به مشتری عراقی این مسأله مشکل‌ساز می‌شود. برای مثال در رابطه با صادرات مبلمان، اینکه چطور مبلمان برروی هم چیده شود یا دسته‌های مبل چطور پوشانده شود تا در زمان جابهجایی آسیب نبیند خود نیازمند دانش و تجربه در این زمینه است.
- عدم صدور آسان ویزای متعدده برای تجار ایرانی یکی از مشکلاتی است که تجار ایرانی با آن درگیر هستند. این مسئله در سالهای 98 و99 با شیوع ویروس کرونا شدت یافته است و سخت‌گیری‌ها در این زمینه بیشتر شده است.
- یکی دیگر از چالش‌های تجار ایرانی در عراق نبود سازوکاری مناسب برای تبلیغات محصولات ایرانی در این کشور است. عدم تبلیغات کافی سبب می‌شود تا محصولات نیز به خوبی به مصرف‌کنندگان عراقی معرفی نشود و آن ظرفیتی که باید از بازار عراق کسب کنند به دست نیاورند.
دیدگاه خود را بیان کنید